Kadınlar günü dünya genelinde nasıl kutlanmaya ve kadın haklarının öncüsü olmaya başladı?
8 Mart 1857 tarihinde ABD’nin New York eyaletinde daha iyi sosyal ve ekonomik şartlara sahip olmak isteyen 40.000 kadın işçi, greve gitti. Greve, polis müdahalesi sonrası fabrikaya kilitlenen 129 işçi içeride çıkan yangında can verdi. 1857’de çıkan bu yangın, dünya geneline yayılacak kadın hakları hareketinin ilk kıvılcımı olarak kabul edilir. 1909 yılından itibaren, sosyalist partiler tarafından ilk ‘’Kadınlar Günü’’ ve ‘’Kadınlar Günü Konferansı’’ gibi etkinliklerin düzenlenmesinin ardından 1975’de Birleşmiş Milletler tarafından tanınmaya başlayıncaya kadar dünya geneli komünizm ve sosyalizmi benimseyen ülkelerce kutlanıyordu. Türkiye’de ise kadın haklarının ilk resmi görünürlüğünün ise, 1930-1934 yılları arasında seçme-seçilme haklarının tanınmasıyla ortaya çıktığı kabul edilir.
Kadınlar gününün tanınırlığı neden önemli?
Toplumsal roller üstlenilirken hayata bakış aşamasında cinsiyet faktörleri de rol oynayabilir ve herhangi bir ülke hangi ideolojiyi benimsemiş olursa olsun sosyal refahın geliştirilmesi, bir temel unsur olan bireylerin kendi haklarını tanımasıyla başlar.
İş yaşantısında kadın hakları kısaca nasıl seyrediyor?
Günümüzde, kadın haklarının sosyal düzenin en aktif olarak işlediği iş yaşamındaki görünürlüğüne değinecek olursak, Türkiye’de kadınlar fizyolojik farklılıklarına göre izin kullanabiliyor/kullanamıyor. Doğum izni mantıksal çerçevede ‘’sağlık için sakıncalı bir durum’’ oluşturma potansiyelinin önüne geçme ve yeni bir bireyin dünyaya getirilmesinde ‘’bakım’’ hakkının kullanılması olarak görünüyorken; teknik olarak ‘’regl izni’’ doğrudan bir iş yapabilme/yapamama durumu belirttiği için inisiyatif doğrultusunda kullanılmakta olduğu gözlemleniyor. Kadınların bu izni talep ettiği durumda oluşabilecek bakış açısı hakkında kaygı güdüp gütmediği ise araştırma konusu olarak karşımıza çıkıyor.
Peki dünyada regl izni uygulaması nasıl seyrediyor?
BBC News Türkçe’nin 18 Mayıs 2022 tarihli haberinde bahsi geçen, Japonya’daki ‘’Herkesin Adet Dönemi’’ topluluğunun kurucusu Ayumi Taniguchi’ye göre, "Kadınlar özellikle erkeklerin baskın olduğu çalışma alanlarında adet dönemleriyle ilgili konuşmakta zorlanıyor. Çoğu şirket de ücretli regl izni vermediği için çoğu kadın bu yasal haklarını kullanmak yerine ücretli yıllık izin kullanıyor’’ ancak Endonezya ve İspanya gibi ülkelerde bu konunun hala tabu olarak görülmesi söz konusu. Hükümetin yasal uygulamalarıyla regl izninin kullanılması için yalnızca mail atmak bile yeterli olması gereken durumlarda aynı işyerinde çalışan erkek çalışanlar için ‘’cinsiyet eşitliği’’ tartışmasına yol açıyor. İngiltere’de ise dismenore (şiddetli ağrı) teşhisiyle izni uygulamak söz konusu.
Toparlayacak olursak, 8 Mart’ın değerini Mustafa Kemal Atatürk’ün “Bir toplum, bir millet erkek ve kadın denilen iki cins insandan meydana gelir. Mümkün müdür ki, bir toplumun yarısı topraklara zincirlerle bağlı kaldıkça, diğer kısmı göklere yükselebilsin!” sözleriyle sonlandırmak gerekir.
Kaynaklar:
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61477302
https://siyasetdergisi.com.tr/8-mart-dunya-kadinlar-gunu/
http://www.basin-is.org.tr/dunya-emekci-kadinlar-gunu-tarihcesi,2,2,172